خون در ادرار یا هماچوری

خون در ادرار، که به عنوان هماچوری نیز شناخته می شود، یک علامت نگران کننده است که نشان دهنده طیف وسیعی از بیماری های پزشکی از عفونت های جزئی تا اختلالات جدی کلیه است. درک علل، علائم و پیامدهای احتمالی خون در ادرار برای تشخیص زودهنگام و درمان مناسب بسیار مهم است. در این مقاله، ما انواع مختلف هماتوری، علل مختلف و زمانی که باید در صورت مشاهده خون در ادرار به دنبال مراقبت های پزشکی باشید را بررسی خواهیم کرد.

هماچوری چیست؟

هماتوری اصطلاح پزشکی برای وجود خون در ادرار است. می توان آن را به دو نوع هماچوری ناخالص و هماچوری میکروسکوپی طبقه بندی کرد. هماچوری ناخالص زمانی است که خون با چشم قابل مشاهده است و باعث می شود ادرار به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه ای ظاهر شود.

هماچوری میکروسکوپی، از سوی دیگر، زمانی است که خون بدون میکروسکوپ قابل مشاهده نیست اما در طول آزمایش ادرار تشخیص داده می شود. هر دو نوع قابل توجه هستند و برای تعیین علت اصلی نیاز به بررسی بیشتر دارند.

بیشتر بخواندی: علائم سنگ کلیه

علل شایع خون در ادرار

علت وجود خون در ادرار شامل موارد زیر است:

عفونت های دستگاه ادراری (UTIs)

یکی از شایع ترین علل هماچوری، عفونت دستگاه ادراری است. عفونت های UTI زمانی رخ می دهند که باکتری ها وارد دستگاه ادراری می شوند و منجر به التهاب و عفونت می شوند. علاوه بر خون در ادرار، علائم UTI ممکن است شامل یک میل قوی و مداوم به ادرار کردن، احساس سوزش هنگام ادرار کردن، ادرار کدر و درد لگن در زنان باشد. UTI ها در زنان شایع تر هستند اما می توانند بر هر کسی تأثیر بگذارند، به خصوص افرادی که دارای عوامل خطر خاصی مانند سابقه UTI، فعالیت جنسی یا سیستم ایمنی ضعیف هستند.

سنگ کلیه

سنگ کلیه رسوبات سخت مواد معدنی و نمک هستند که در کلیه ها تشکیل می شوند و می توانند هنگام حرکت در دستگاه ادراری باعث درد شدید شوند. هنگامی که یک سنگ باعث تحریک یا مسدود شدن جریان ادرار می شود، می تواند منجر به خون در ادرار شود. وجود خون، همراه با درد شدید کمر یا شکم نشان دهنده وجود سنگ کلیه است.

عفونت های مثانه یا کلیه

عفونت های مثانه (سیستیت) یا کلیه (پیلونفریت) می توانند باعث هماتوری شوند. این عفونت ها می توانند زمانی رخ دهند که باکتری ها وارد دستگاه ادراری شده و به سمت مثانه یا کلیه ها حرکت کنند. علائم اغلب شامل تب، لرز، درد کمر و درد هنگام ادرار کردن، علاوه بر خون در ادرار است. عفونت های کلیه جدی تر از عفونت های مثانه هستند و نیاز به مراقبت پزشکی فوری برای جلوگیری از عوارض دارند.

بیشتر بخوانید: تنگی مجرای ادرار

عوامل موثر در بروز خون در ادرار

برخی از عوامل هستند که در بروز خون در ادرار نقش اساسی دارند:

پروستات بزرگ شده

پروستات بزرگ شده یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، یک بیماری شایع در مردان مسن است. با بزرگ شدن پروستات، می تواند مجرای ادرار را فشرده کرده و بر جریان ادرار تاثیر بگذارد و در نهایت منجر به هماچوری شود.

علائم BPH شامل ادرار مکرر، مشکل در شروع و توقف ادرار و احساس تخلیه ناقص مثانه است. در حالی که BPH سرطانی نیست، می تواند باعث ناراحتی قابل توجهی شود و ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

ورزش شدید

فعالیت بدنی شدید، به ویژه فعالیت هایی مانند دویدن مسافت طولانی، می تواند باعث هماچوری شود. تصور می شود که ناشی از کم آبی، آسیب مثانه یا تجزیه گلبول های قرمز خون به دلیل ضربه مداوم باشد. این شکل از هماچوری خوش خیم است و با استراحت و هیدراتاسیون از بین می رود. 

داروها

برخی داروها به عنوان عارضه جانبی باعث هماچوری می‌شوند. اینها شامل رقیق کننده های خون مانند آسپرین، هپارین و وارفارین، و همچنین برخی آنتی بیوتیک ها و مسکن ها مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می شوند. اگر مشکوک هستید که دارویی ممکن است باعث خون در ادرار شما شود، برای مشاوره در مورد درمان های جایگزین یا تنظیم نسخه فعلی خود با پزشک مشورت کنید.

بیماری کلیه

هماچوری یک علامت اولیه بیماری کلیه است، مانند گلومرولونفریت، که التهاب واحدهای فیلتر کننده کلیه (گلومرول ها) است. این بیماری می تواند ناشی از عفونت ها، بیماری های خود ایمنی یا شرایطی مانند دیابت و فشار خون بالا باشد. علائم شامل تورم دست ها، پاها یا صورت، فشار خون بالا و ادرار کف آلود است. تشخیص زودهنگام و مدیریت بیماری کلیه برای جلوگیری از آسیب طولانی مدت کلیه بسیار مهم است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

اگر متوجه خون در ادرار خود شدید، چه قابل مشاهده باشد یا از طریق آزمایش تشخیص داده شود، مراجعه به یک متخصص اورولوژی مهم است. حتی اگر خون در ادرار به نظر می رسد به خودی خود حل شود، ممکن است همچنان نیاز به رسیدگی به یک بیماری زمینه ای باشد. در صورت تجربه موارد زیر، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

• درد شدید به خصوص در پشت یا قسمت پایین شکم، که ممکن است نشان دهنده سنگ کلیه یا عفونت باشد.
• تب بالا همراه با لرز، که می تواند نشان دهنده عفونت کلیه باشد.
• ناتوانی در ادرار کردن که ممکن است نشان دهنده انسداد در دستگاه ادراری باشد.
• هماچوری مداوم که پس از چند روز برطرف نمی شود.

بیشتر بخوانید: سرطان دستگاه ادراری

تشخیص هماچوری

برای تشخیص علت هماچوری، پزشک شما احتمالاً با یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی شروع می کند. آزمایش های اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آزمایش ادرار

برای بررسی وجود خون، باکتری و سایر نشانه های عفونت یا بیماری کلیه انجام می‎‌شود.

آزمایش های تصویربرداری

پزشک از روش‌های تصویربرداری از قبیل سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی، برای مشاهده کلیه ها، مثانه و دستگاه ادراری برای سنگ ها، تومورها یا سایر ناهنجاری ها استفاده می‌کند.

سیستوسکوپی

روشی که به پزشک اجازه می دهد با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف پذیر با دوربین، مستقیماً داخل مثانه و مجرای ادرار را مشاهده کند.

گزینه های درمانی هماچوری

درمان آن بستگی به علت اصلی آن دارد.

درمان دارویی

آنتی بیوتیک ها برای عفونت هایی مانند UTI ها یا عفونت های کلیه تجویز شده و مصرف داروهای ضد التهابی در مواردی که التهاب علت خونریزی باشد، توصیه خواهد شد.

جراحی

سنگ‌شکنی با لیزر یا امواج صوتی برای سنگ‌های کلیوی که باعث خونریزی شده‌اند و جراحی باز یا لاپاراسکوپی در صورت وجود تومور یا مشکلات جدی در دستگاه ادراری انجام می‌شوند.

تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی

مصرف مایعات کافی برای جلوگیری از سنگ کلیه و رژیم غذایی مناسب و کاهش مصرف مواد سمی می‌تواند به بهبود وضعیت کلیه‌ها کمک کند.

سوالات متداول

در نهایت…

خون در ادرار یا هماچوری علامت بیماری های مختلف از خفیف تا شدید است. درک علل احتمالی و علائم مرتبط می تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید چه زمانی به دنبال مراقبت های پزشکی باشید و درمان به موقع و مناسب را تضمین کنید. اگر متوجه خون در ادرار خود شدید، آن را نادیده نگیرید. با یک متخصص اورولوژی مشورت کنید تا علت را تعیین کرده و مراقبت های لازم را برای محافظت از سلامتی خود دریافت کنید.