جراحی پروستات یکی از روش‌های درمانی موثر برای مشکلات پروستات، به ویژه بزرگی خوش خیم یا سرطان پروستات، است. این جراحی با هدف بهبود علائمی مانند دشواری در ادرار، تکرر ادرار و عوارض ناشی از انسداد مجرای ادراری انجام می‌شود. بسته به نوع بیماری و شرایط بیمار، روش‌های مختلفی برای جراحی در نظر گرفته می‌شود. هرچند واژه جراحی برای بسیاری از بیماران استرس زا است اما پیشرفت‌های پزشکی و تکنولوژی‌های نوین، این فرآیند را ایمن کرده‌اند.
علت انجام جراحی پروستات
جراحی پروستات به دلیل مشکلات مختلف مربوط به غده پروستات انجام می‌شود. شایع ترین دلیل انجام جراحی، بزرگ شدن پروستات است که باعث مسدود شدن مجاری ادراری، اختلال در دفع ادرار و بروز مشکلاتی مانند درد، عفونت های مکرر ادراری یا نارسایی کلیه می‌شود. همچنین، در برخی موارد جراحی پروستات برای درمان سرطان پروستات یا عفونت های مزمن پروستات مورد نیاز است. در این شرایط، جراحی به منظور کاهش علائم، پیشگیری از عوارض شدیدتر یا حذف تومورهای سرطانی انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: تنگی مجرای ادرار
جراحی پروستات برای چه افرادی انجام می شود؟
جراحی پروستات برای افرادی انجام می‌شود که با مشکلات جدی در عملکرد پروستات روبه رو هستند و درمان های غیرجراحی برای آن ها مؤثر نبوده‌اند یا بیماری آن ها پیشرفته است. در زیر به مهم ترین شرایطی که برای آن ها جراحی پروستات تجویز می‌شود، اشاره شده است:
- بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که پروستات به طور غیرطبیعی بزرگ شده و باعث فشرده شدن مجاری ادراری می‌شود. علائم شامل مشکل در شروع یا توقف ادرار، نیاز مکرر به ادرار، نشت ادرار یا ادرار ضعیف است. اگر درمان های دارویی یا تغییرات سبک زندگی مؤثر نباشند، جراحی برای کاهش اندازه پروستات می‌تواند توصیه شود.
- جراحی برای درمان سرطان پروستات زمانی انجام می‌شود که بیماری در مراحل اولیه باشد و تومور به سایر بخش های بدن گسترش نیافته باشد. در این صورت، جراحی به منظور برداشتن پروستات گزینه درمانی اصلی می‌باشد.
- اگر پروستاتیت مزمن به درمان های دارویی پاسخ ندهد و باعث بروز مشکلات طولانی مدت مانند درد شدید، اختلالات ادراری یا مشکلات جنسی شود، جراحی برای برداشتن قسمتی از پروستات یا تخلیه عفونت های مزمن توصیه می‌شود.
- در صورتی که پروستات بزرگ شده یا تومور پروستات مجاری ادراری را به شدت مسدود کرده و باعث ایجاد مشکلات جدی در تخلیه ادرار و عواقب آن مانند عفونت های مکرر یا نارسایی کلیه شود، جراحی برای رفع انسداد ضروری است.
روش های جراحی پروستات
جراحی پروستات باتوجه به نوع بیماری، شدت مشکل و وضعیت سلامت بیمار به روش‌های مختلفی انجام می‌شود.
پروستاتکتومی رادیکال
در این روش پروستات به همراه بافت های اطراف آن مانند غدد لنفاوی و گاهی بخش هایی از لوله ادراری برداشته می‌شود. این عمل برای درمان سرطان پروستات در مراحل اولیه انجام می‌شود. هدف از این جراحی حذف کامل سلول های سرطانی و جلوگیری از انتشار آن به سایر بخش های بدن است.
برداشتن پروستات از طریق مجرای ادرار
پروستاتکتومی ترانس‌اورترال یک روش جراحی است که در آن با استفاده از سیستوسکوپ، پروستات از طریق مجرای ادرار برداشته می‌شود. این عمل برای درمان بزرگی خوش خیم پروستات انجام می‌شود تا انسداد مجرای ادرار و مشکلات ادراری مانند تکرر و سختی ادرار را برطرف کند. این روش کم تهاجم است، به برش خارجی نیاز ندارد و دوره بهبودی کوتاهی دارد.
برش ترانس‌اورترال پروستات
در این روش، جراح با استفاده از ابزارهای خاص از طریق مجرای ادرار بدون نیاز به برش خارجی اقدام به ایجاد برش هایی در پروستات می‌کند تا فشار وارد شده بر مجرای ادراری را کاهش داده و جریان ادرار را بهبود بخشد. این روش معمولا برای بیمارانی که پروستات بزرگی دارند ولی حجم آن به اندازه‌ای نیست که نیاز به پروستاتکتومی ترانس‌اورترال باشد، مناسب است.
جراحی پروستات با لیزر
جراحی پروستات با لیزر یک روش کم تهاجم است که برای درمان بزرگی پروستات استفاده می‌شود. در این روش، لیزر از طریق مجرای ادرار به پروستات تابانده می‌شود تا بافت های اضافی پروستات که مجرای ادراری را مسدود کرده‌اند، برش داده شوند. این روش خونریزی کمتری نسبت به جراحی های سنتی دارد و دوره بهبودی آن کوتاه است. جراحی لیزری همچنین خطر عفونت کمتری دارد و به طور مؤثری علائم ادراری را بهبود می‌بخشد.
اقدامات قبل از جراحی پروستات
پزشک قبل از جراحی پروستات، معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد تا وضعیت عمومی سلامت شما را ارزیابی کند. برای بررسی وضعیت عملکرد کلیه ها، کبد و سایر شاخص های سلامتی مانند شمارش سلول های خونی و آزمایش های انعقادی، آزمایش خون انجام می‌شود.
برخی از بیماران نیاز به آزمایش های قلبی مانند اکوکاردیوگرافی یا نوار قلب دارند، به ویژه اگر بیماری قلبی یا مشکلات مرتبط با سیستم قلبی داشته باشند. پزشک اورولوژیست شما باید شما را در مورد نوع جراحی، مراحل آن، خطرات، مزایا و پیامدهای احتمالی جراحی آگاه سازد. در این مشاوره، به سوالاتی نظیر انتخاب روش جراحی، زمان بستری در بیمارستان و زمان بهبودی پاسخ داده خواهد شد. به یاد داشته باشید که برخی داروها مانند آسپیرین، وارفارین، یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی باید قبل از جراحی قطع شوند، زیرا خطر خونریزی را افزایش می‌دهند. پزشک شما دستورالعمل دقیقی در این زمینه خواهد داد.
مصرف برخی از مکمل های گیاهی یا داروهای مکمل بر نتیجه جراحی تأثیر می‌گذارد، بنابراین باید در مورد تمام داروها و مکمل هایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. از بیمار درخواست می‌شود که یک یا دو روز قبل از جراحی رژیم غذایی سبک و کم چرب داشته باشد. برخی از جراحی ها نیازمند ناشتایی به مدت حداقل 6 ساعت قبل از جراحی است به ویژه اگر از بیهوشی عمومی استفاده شود.
نکات مراقبتی بعد از جراحی پروستات
- تمیز نگه داشتن محل جراحی
- کنترل خونریزی پس از جراحی
- استفاده از سوند در صورت نیاز
- توجه به تغییرات در رنگ ادرار
- مصرف داروهای مسکن برای کنترل درد پس از جراحی
- کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد
- استراحت کافی پس از جراحی پروستات
- پیاده روی سبک برای بهبود گردش خون و کاهش خطر لخته شدن خون
- رژیم غذایی سبک و متعادل
- مصرف مایعات به ویژه آب فراوان در روزهای بعد از جراحی
- خودداری از استحمام تا چند وقت بعد از عمل پروستات
آیا جراحی پروستات عوارض دارد؟
جراحی پروستات، در برخی موارد با عوارض و مشکلاتی همراه است. برخی از این عوارض موقتی هستند و با گذشت زمان بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد مشکلات جدی تری پیش می‌آید. عوارض جراحی پروستات بسته به نوع جراحی و وضعیت فرد متفاوت است.
- یکی از شایع ترین عوارض جراحی پروستات، به ویژه در پروستاتکتومی رادیکال بی‌اختیاری ادراری است، که موقتی است و با انجام تمرینات کگل و گذشت زمان بهبود می‌یابد.
- برخی بیماران پس از جراحی با مشکلاتی مانند تاخیر در شروع ادرار یا احساس نیاز مکرر به ادرار مواجه شوند. این عارضه معمولا موقتی است و به مرور بهبود می‌یابد.
- گاهی اوقات، بیماران پس از جراحی قادر به تخلیه کامل مثانه خود نیستند. این مشکل نیاز به جراحی یا درمان های دیگری دارد.
- یکی از عوارض شایع اختلال در نعوظ است. جراحی پروستات به اعصاب کنترل کننده نعوظ آسیب می‌رساند. این مشکل موقتی است و بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد دائمی است و نیاز به درمان دارد..
- در برخی موارد، پس از جراحی، بیماران با کاهش میل جنسی یا اختلال در لذت جنسی مواجه می‌شوند. این مشکل با گذشت زمان کاهش می‌یابد، اما نیاز به درمان های ویژه‌ای دارد.
- در جراحی پروستات، به ویژه پروستاتکتومی رادیکال، مسیرهای انزال آسیب دیده و فرد قادر به انزال نیست و اگرچه باعث کاهش لذت جنسی می‌شود، اما به سلامت فرد آسیبی نمی‌زند.
- پس از جراحی پروستات، به ویژه در مواردی که سوند در مجاری ادراری گذاشته می‌شود، خطر عفونت ادراری افزایش می‌یابد. این عفونت ها با مصرف آنتی بیوتیک ها درمان می‌شوند.
- عفونت در محل جراحی نیز اتفاق می‌افتد. در این صورت، محل جراحی قرمز و متورم شده و ترشحاتی از آن بیرون خواهد آمد.
- پس از جراحی اسکارهایی در ناحیه جراحی ایجاد می‌شود که موجب چسبندگی های داخلی می‌شوند و عملکرد طبیعی سیستم ادراری را مختل خواهند کرد.
- یبوست به دلیل داروهای مسکن یا تغییرات در رژیم غذایی و فعالیت های بدنی ایجاد می‌شود.
- واکنش به داروهای بیهوشی شامل تهوع، سردرد یا مشکلات تنفسی است.
- پس از جراحی، به ویژه در صورت عدم تحرک کافی، خطر لخته شدن خون در رگ های پا وجود دارد.
سوالات متداول
در صورت جراحی برای درمان سرطان پروستات، بسته به مرحله سرطان و موفقیت جراحی، نیاز به پیگیری های مداوم برای تشخیص هرگونه نشانه برگشت سرطان است. در بسیاری از موارد، پس از جراحی، خطر برگشت سرطان کاهش می‌یابد، اما نظارت دائمی بسیار مهم است.
بستگی به نوع جراحی و وضعیت شما دارد. در برخی از بیماران که جراحی های کم تهاجمی انجام داده‌اند، نیاز به مصرف داروهایی برای کنترل علائم ادامه می‌یابد. اما در جراحی های رادیکال که پروستات به طور کامل برداشته می‌شود، نیاز به مصرف داروهای پروستات از بین می‌رود.
استفاده از داروهای بیهوشی در حین جراحی باعث عدم احساس درد در حین جراحی می‌شود اما درد پس از جراحی وجود دارد، با گذشت زمان و استفاده از مسکن ها، کاهش می‌یابد.
سخن نهایی
جراحی پروستات تغییرات قابل توجهی در زندگی بیماران ایجاد می‌کند، اما با مراقبت صحیح قبل و بعد از عمل، بسیاری از عوارض آن قابل پیشگیری یا مدیریت هستند. درک صحیح از فرآیند درمان، پیگیری توصیه های پزشکی و حمایت روانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با رعایت نکات مراقبتی، اغلب بیماران بهبودی سریع و با کمترین عوارض را تجربه می‌کنند. در نهایت، ارتباط مستمر با پزشک و تیم درمانی، یکی از کلیدی ترین عوامل در تضمین موفقیت درمان و بهبودی هرچه سریع تر خواهد بود.