تنگی مجرای ادرار

تنگی مجرای ادرار وضعیتی است که در آن مجرای ادرار به دلیل ایجاد زخم یا بافت غیرطبیعی تنگ می‌شود و عبور ادرار را دشوار می‌کند. این مشکل ممکن است به‌دلیل عفونت، آسیب، جراحی یا التهاب ایجاد شود و معمولاً با علائمی مانند درد هنگام ادرار، کاهش جریان ادرار و تکرر ادرار همراه است. تنگی مجرا می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، اما با روش‌های درمانی مناسب، از جمله گشاد کردن مجرا یا جراحی، قابل مدیریت و درمان است.

این بیماری در مردان شایع تر است، اما می تواند هرچند به ندرت زنان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

تنگی مجرای ادرار چیست؟

تنگی مجرای ادرار یک وضعیت پزشکی است که در آن مجرای ادرار به علت ایجاد بافت زخم یا رشد بافت غیرطبیعی (فیبروز) باریک می‌شود. این باریک شدن مجرا می‌تواند جریان ادرار را محدود کرده و باعث مشکلاتی در دفع ادرار شود. مجرای ادرار لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند، و هنگامی که این لوله تنگ می‌شود، علائمی مانند درد هنگام ادرار، ضعیف شدن جریان ادرار، تکرر و احساس تخلیه ناقص مثانه ایجاد می شود.

دلایل ایجاد تنگی مجرای ادرار می‌تواند شامل آسیب به مجرا، عفونت‌های مکرر، جراحی‌های قبلی، استفاده طولانی از سوند یا التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند بیماری‌های آمیزشی باشد. بسته به شدت و علت تنگی، درمان‌ تنگی مجرای ادرار شامل گشاد کردن مجرا، استنت‌گذاری یا جراحی برای باز کردن مجرای تنگ شده می شود.مجرای ادرار بخشی حیاتی از سیستم ادراری است و هرگونه انسداد یا تنگ شدن می تواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت و رفاه کلی فرد داشته باشد.

علل تنگی مجرای ادرار

عوامل مختلفی می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. درک این علل می تواند در پیشگیری یا تشخیص زودهنگام بیماری کمک کند. علل شایع عبارتند از:

آسیب یا ضربه

آسیب فیزیکی به ناحیه لگن یا آسیب مستقیم به مجرای ادرار، مانند شکستگی لگن یا یک عمل جراحی، می تواند منجر به تشکیل بافت اسکار شود. این بافت اسکار در نهایت می تواند باعث تنگ شدن مجرای ادرار شود.

عفونت ها

عفونت های مکرر مجاری ادراری (UTIs) یا عفونت های مقاربتی (STIs)، به ویژه سوزاک و کلامیدیا، می تواند منجر به التهاب و زخم شدن مجرای ادرار شود.

جراحی‌های دستگاه ادراری

برخی جراحی‌های انجام شده در دستگاه ادراری یا تناسلی ممکن است باعث ایجاد زخم یا تشکیل بافت اضافی در مجرا و تنگ شدن آن شوند.

استفاده طولانی‌ مدت از سوند ادراری

استفاده مداوم یا طولانی‌مدت از سوند ادراری موجب تحریک و آسیب به دیواره مجرا و در نتیجه تنگی آن می شود.

عوامل مادرزادی

در برخی موارد، این بیماری ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد و ناشی از رشد غیر طبیعی مجرای ادرار باشد.

التهاب و بیماری‌های التهابی

برخی بیماری‌ها مانند لیچن اسکلروز و دیگر اختلالات التهابی می‌توانند بافت مجرا را درگیر کرده و باعث تنگی آن شوند.

علائم تنگی مجرای ادرار 

علائم این بیماری بسته به شدت و محل تنگ شدن متفاوت است. علائم شایع عبارتند از:

• یکی از شایع ترین علائم این بیماری، جریان ضعیف یا قطع شده ادرار است. برخی از افراد ممکن است فشار دادن یا نیاز به فشار بیشتر برای شروع ادرار را نیز تجربه کنند.
• افرادی که این بیماری را دارند، ممکن است احساس نیاز به ادرار کردن مکرر داشته باشند، حتی اگر مثانه پر نباشد.
• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن یک علامت شایع است. این ناراحتی ناشی از جریان محدود ادرار از طریق مجرای ادرار تنگ شده است.
• در موارد شدید، این بیماری می تواند باعث انسداد کامل شود و منجر به عدم توانایی در دفع ادرار شود. این وضعیت، که به عنوان احتباس ادرار شناخته می شود، نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
• هماتوری، یا خون در ادرار، به دلیل تحریک مجرای ادرار رخ می دهد. 
• عفونت های مکرر UTIs می تواند در نتیجه تخلیه ناقص مثانه رخ دهد که زمینه را برای رشد باکتری فراهم می کند.

نحوه تشخیص تنگی مجرای ادرار

اگر هر یک از علائم فوق را تجربه می کنید، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک اورولوژ از چندین آزمایش تشخیصی برای تایید وجود این بیماری استفاده می کند:

معاینه فیزیکی

معاینه فیزیکی، از جمله معاینه دیجیتال رکتال (DRE) در مردان، می تواند به ارزیابی اندازه و محل تنگی کمک کند.

یوروفلومتری

این آزمایش سرعت جریان ادرار را اندازه گیری می کند. کاهش سرعت جریان می تواند نشان دهنده وجود تنگی باشد.

یورتروگرام رتروگراد (RUG)

این آزمایش تصویربرداری شامل تزریق ماده حاجب به مجرای ادرار و گرفتن تصاویر اشعه ایکس برای مشاهده تنگ شدن است.

سیستوسکوپی

سیستوسکوپ، یک لوله نازک با دوربین، وارد مجرای ادرار می شود تا مستقیماً تنگی را مشاهده کند.

آیا تنگی مجرای ادرار خطرناک است؟

بله، تنگی مجرای ادرار می‌تواند خطرناک باشد، به‌ویژه اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب صورت نگیرد. این مشکل می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:

• انسداد مجرا باعث می‌شود که ادرار به‌ خوبی تخلیه نشود و زمینه‌ساز عفونت‌های مکرر ادراری گردد.

• فشار ناشی از ادرار به دلیل انسداد در مجرا باعث آسیب به بافت مثانه و حتی منجر به بیماری‌های کلیوی می شود.

• در موارد شدید، تنگی مجرای ادرار ممکن است باعث احتباس ادرار شود، به طوری که فرد قادر به دفع ادرار نباشد و این حالت اورژانسی نیاز به تخلیه سریع ادرار دارد.

• مشکلاتی مثل درد هنگام ادرار، تکرر و قطع شدن جریان ادرار می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد اثر منفی بگذارد.

در نتیجه، تنگی مجرای ادرار نیاز به بررسی و درمان توسط پزشک متخصص دارد تا از عوارض جدی جلوگیری شود و مشکل به‌خوبی مدیریت گردد.

سوالات متداول

در نهایت…

این بیماری قابل کنترل است، اما برای جلوگیری از عوارض نیاز به تشخیص به موقع و درمان مناسب دارد. با درک علل، علائم و گزینه های درمانی، می توانید اقدامات پیشگیرانه ای برای حفظ سلامت ادراری خود انجام دهید. اگر مشکوک هستید که این بیماری را دارید، برای ارزیابی کامل و برنامه درمانی شخصی با یک اورولوژیست مشورت کنید. مداخله زودهنگام می تواند نتایج را بهبود بخشد و کیفیت زندگی شما را افزایش دهد.