تا به حال با تکرر ادرار، درد هنگام دفع ادرار یا حتی خون در ادرار روبه‌رو شده‌اید؟ شاید تصور کنید این علائم موقتی یا بی‌اهمیت‌اند، اما گاهی می‌توانند نشانه وجود یک ضایعه کوچک اما مهم به نام پولیپ مجرای ادراری باشند، پولیپ‌ها، توده‌هایی خوش‌خیم‌اند که در مسیر عبور ادرار ظاهر می‌شوند و اگر به موقع تشخیص داده نشوند، دردسرهای بیشتری ایجاد می‌کنند، اما چه عواملی باعث ایجاد آن‌ها می‌شود؟ چگونه می‌توان آن‌ها را تشخیص داد و درمان کرد؟ در ادامه به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد.
پولیپ مجاری ادراری چیست؟
پولیپ مجاری ادراری رشد غیرطبیعی و خوش خیمی از بافت پوششی داخلی مجاری ادراری است که در بخش هایی مانند حالب، مثانه یا مجرای ادرار شکل می‌گیرد، این توده ها به طور عمده در نتیجه تحریک های طولانی مدت، التهابات مزمن یا در برخی موارد به صورت مادرزادی به‌وجود می‌آیند، گرچه ماهیت آن ها غیرسرطانی است اما تشخیص قطعی آن تنها با بررسی های تصویربرداری و گاهی نمونه برداری ممکن است، تشخیص به موقع پولیپ مجاری ادراری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در صورت عدم درمان، باعث ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی سیستم ادراری می‌شود.
علت ایجاد پولیپ مجاری ادراری
علت دقیق ایجاد این عارضه در همه موارد مشخص نیست، اما عوامل مختلفی در شکل گیری این زائده های خوش خیم نقش دارند، یکی از مهم ترین عوامل، تحریک و التهاب مزمن مخاط مجاری ادراری است و این التهاب ناشی از عفونت های مکرر ادراری، وجود سنگ در مجاری ادراری، سنگ در حالب یا تماس طولانی مدت با ادرار غلیظ و مواد شیمیایی است، در برخی موارد، در کودکان و نوجوانان، پولیپ ها ناشی از نقایص مادرزادی یا رشد غیرطبیعی بافت های پوششی از زمان تولد هستند و همچنین، تحریک مکانیکی مداوم مانند استفاده طولانی مدت از سوند ادراری، نیز در بروز این مشکل نقش دارد.
نشانه های پولیپ مجاری ادراری
نشانه های پولیپ مجاری ادراری بسته به محل قرارگیری پولیپ در حالب، مثانه یا مجرای ادرار متفاوت هستند، اما برخی علائم شایع وجود دارند که در ادامه برخی از این موارد را بیان می‌کنیم و یکی از رایج ترین نشانه ها، وجود خون در ادرار است که بدون درد و به صورت متناوب یا دائمی دیده می‌شود، بیماران تغییراتی در الگوی ادرار مانند تکرر ادرار، تاخیر در شروع ادرار یا احساس تخلیه ناکامل خواهد داشت و در مواردی که پولیپ باعث انسداد جزئی یا کامل مسیر ادرار شود، درد در پهلو، زیر شکم یا حتی کلیه ها نیز بروز می‌کند.
در کودکان، گاهی اوقات پولیپ حالب با علائم انسداد کلیه و تورم آن همراه است، البته این نشانه ها با سایر بیماری های دستگاه ادراری مانند عفونت یا سنگ اشتباه گرفته می‌شوند، بنابراین تشخیص دقیق نیاز به تصویربرداری و بررسی های تخصصی دارد.
تشخیص پولیپ مجاری ادراری
تشخیص پولیپ مجاری ادراری نیازمند بررسی های تصویربرداری دقیق و گاهی مشاهده مستقیم داخل مجاری ادراری است، زیرا علائم آن با بسیاری از مشکلات دیگر مانند سنگ، تومور یا عفونت شباهت دارد، در ابتدا پزشک سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری را برای بررسی وجود انسداد، توده یا تورم در حالب و مثانه تجویز می‌کند و در صورتی که یافته ها مشکوک باشند، از سی تی اسکن یا ام آر آی برای تصویر دقیقتر ساختارهای داخلی استفاده می‌شود.
ابزار مهم دیگر در تشخیص، سیستوسکوپی یا یورتروسکوپی است، روشی که در آن یک لوله نازک مجهز به دوربین وارد مثانه یا حالب می‌شود تا پزشک بتواند مستقیما داخل مجرا را مشاهده کند و در این مرحله، اگر توده‌ای دیده شود، می‌توان همزمان نمونه برداری انجام داد تا ماهیت خوش خیم یا بدخیم آن مشخص شود، تشخیص زودهنگام، در کودکان یا بیمارانی با خون در ادرار، اهمیت زیادی دارد تا از آسیب به کلیه ها یا عوارض دیگر جلوگیری شود.
برای دریافت نوبت از دکتر محسن بهمنی، بهترین متخصص اورولوژی در شهریار با شماره ۰۹۰۵۴۳۸۳۳۹۸ تماس بگیرید.
درمان پولیپ مجاری ادراری
درمان پولیپ مجاری ادراری بسته به اندازه، محل قرارگیری و علائم بالینی بیمار متفاوت است اما در بیشتر موارد، هدف اصلی برداشتن کامل پولیپ و پیشگیری از عوارضی مانند انسداد مجرا یا آسیب کلیه ها است.
درمان‌های غیرتهاجمی
اگر پولیپ کوچک و بدون علامت باشد، پزشک فقط پیگیری دوره‌ای را پیشنهاد می‌دهد، اگر التهاب یا عفونت همراه باشد، آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب تجویز می‌شود، ولی داروها پولیپ را از بین نمی‌برند.
جراحی
در بسیاری از بیماران، زمانی که پولیپ علائمی مانند خون در ادرار یا انسداد ادراری ایجاد کرده، درمان جراحی ضروری است. همانطور که بیان شد روش رایج، استفاده از آندوسکوپی یورتروسکوپی یا سیستوسکوپی است. در این روش کم تهاجمی، پزشک با وارد کردن یک لوله نازک همراه با دوربین و ابزار مخصوص از راه مجرای ادرار وارد بدن شده و پولیپ را به طور کامل خارج می‌کند، در موارد پیچیده تر یا زمانی که پولیپ بزرگ یا در محل خاصی مانند بالای حالب باشد، جراحی لاپاراسکوپی یا به ندرت جراحی باز نیاز است.
پس از برداشتن پولیپ، بافت به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا بررسی پاتولوژی انجام شود و احتمال بدخیمی رد شود، در کنار درمان جراحی، اگر پولیپ ناشی از عوامل زمینه ای مانند عفونت های مزمن یا سنگ ادراری باشد، لازم است این عوامل نیز به طور کامل درمان یا کنترل شوند و همچنین، پیگیری های منظم پس از درمان توصیه می‌شود تا از عود مجدد پولیپ یا بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.
سوالات متداول
بیشتر پولیپ های مجاری ادراری خوش خیم هستند، اما برای اطمینان از غیرسرطانی بودن، نمونه برداری انجام می‌شود.
ممکن است در هر سنی دیده شود، اما در کودکان و بزرگسالانی با سابقه التهاب یا عفونت مزمن ادراری بیشتر مشاهده می‌شود.
احتمال عود کم است، اما در برخی موارد رشد مجدد دارد؛ به همین دلیل پیگیری منظم توصیه می‌شود.
اگر پولیپ باعث انسداد ادرار یا آسیب به حالب یا کلیه شود و درمان نشود، می‌تواند در دراز مدت به عملکرد کلیه آسیب بزند یا در مسیر عبور اسپرم اختلال ایجاد کند اما با درمان به موقع، این خطر کاهش می‌یابد.
در نهایت…
پولیپ مجاری ادراری اگرچه اغلب خوش خیم و قابل درمان است، اما نباید دست کم گرفته شود. توجه به تغییرات غیرعادی در عملکرد ادرار و پیگیری های پزشکی به موقع نقش کلیدی در شناسایی زودهنگام این ضایعات و جلوگیری از آسیب های جدی تر دارد. درمان موفق زمانی حاصل می‌شود که آگاهی، تشخیص به موقع و مراقبت مداوم در کنار هم قرار گیرند.