سرطان بیضه از علائم تا درمان

سرطان بیضه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در مردان جوان به شمار می‌رود که در سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی رخ می‌دهد و این بیماری اگرچه در مقایسه با سایر سرطان‌ها شیوع کمتری دارد، اما به دلیل قابلیت درمان بالا در صورت تشخیص به موقع، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است، عواملی مانند سابقه خانوادگی، بیضه نزول نکرده و برخی شرایط ژنتیکی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند، با این حال بسیاری از مردان نسبت به علائم اولیه این بیماری آگاهی کافی ندارند، آیا می‌توان با افزایش آگاهی عمومی، تشخیص زودهنگام سرطان بیضه را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید؟

سرطان بیضه چیست؟

یک نوع بیماری است که در سلول‌های بیضه یا اندام‌های تولیدکننده اسپرم در مردان ایجاد می‌شود و این نوع سرطان به صورت یک توده یا تورم بدون درد در بیضه ظاهر می‌شود و اغلب در مردان جوان بین ۱۵ تا ۳۵ سال شایع‌تر است.

معمولا از دو نوع سلول اصلی منشأ می‌گیرد:

• سرطان سلول‌های زاینده شایع‌ترین نوع، که خود شامل «سمینوم» و «غیر سمینوم» می‌شود.

• سرطان‌های سلولی نادرتر مثل سرطان سلول‌های لیدیگ یا سلول‌های سرتولی.

خبر خوب این است که حتی اگر سرطان بیضه به بخش‌های دیگر بدن هم پخش شود، در بیشتر موارد با درمان‌هایی مثل جراحی، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی قابل درمان است.

علت بروز سرطان بیضه

مانند بسیاری از انواع دیگر سرطان، زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های طبیعی بیضه دچار جهش‌های ژنتیکی شوند و به صورت غیرقابل کنترل شروع به رشد و تقسیم نمایند، این رشد غیرطبیعی سلول‌ها منجر به تشکیل توده یا گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن می‌شود، اگرچه علت دقیق بروز این جهش‌های سلولی به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات علمی چندین عامل خطر مرتبط با افزایش احتمال ابتلا به سرطان بیضه را شناسایی کرده‌اند:

بیضه نزول نکرده

مردانی که یکی از بیضه‌هایشان به صورت طبیعی در دوران جنینی به داخل کیسه بیضه نزول نکرده باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند، حتی اگر بعدها این مشکل از طریق جراحی اصلاح شده باشد.

سابقه خانوادگی

داشتن بستگان درجه یک مانند پدر یا برادر که به سرطان بیضه مبتلا شده‌اند، می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد و این موضوع نشان‌دهنده‌ی نقش عوامل ژنتیکی در بروز بیماری است.

سابقه ابتلا به سرطان بیضه

مردانی که در یکی از بیضه‌های خود سابقه ابتلا به سرطان داشته‌اند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان در بیضه‌ی دیگر هستند.

نژاد و قومیت

میزان شیوع این سرطان در مردان سفیدپوست بیشتر از مردان با نژادهای دیگر گزارش شده است، هرچند علت دقیق این تفاوت مشخص نیست.

اختلالات رشدی

برخی اختلالات رشدی مرتبط با دستگاه تناسلی، مانند سندرم کلاین‌فلتر، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند.

عوامل محیطی و سبک زندگی

تاکنون شواهد قطعی برای ارتباط مستقیم بین عوامل محیطی، مانند قرارگیری در معرض مواد شیمیایی یا سبک زندگی خاص، با سرطان بیضه وجود ندارد و با این حال، برخی مطالعات، احتمال دخالت این عوامل را بررسی کرده‌اند.

علائم سرطان بیضه

در مراحل اولیه با علائمی همراه است که توجه به آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و درمان موفق بیماری داشته باشد. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

توده یا بزرگ شدن بیضه

ایجاد یک توده سفت یا احساس بزرگ شدن در یکی از بیضه‌ها، از رایج‌ترین نشانه‌های سرطان بیضه به شمار می‌رود و این توده بدون درد است، اما در برخی موارد ممکن است با احساس ناراحتی همراه باشد.

احساس سنگینی در کیسه بیضه

برخی بیماران احساس سنگینی یا کشش غیرعادی در کیسه بیضه را تجربه می‌کنند که می‌تواند ناشی از تغییرات داخلی بیضه باشد.

درد یا ناراحتی در بیضه یا کشاله ران

در برخی موارد، سرطان بیضه با درد مبهم یا احساس ناراحتی در بیضه یا ناحیه‌ی پایین شکم و کشاله ران همراه است.

تورم یا تجمع مایع در کیسه بیضه

تجمع ناگهانی مایع در اطراف بیضه می‌تواند یکی از علائم همراه با تومور باشد و باید مورد توجه قرار گیرد.

تغییر در اندازه یا شکل بیضه

بیضه نسبت به طرف مقابل تغییر اندازه داده یا ظاهر آن تغییر کند که معمولا بدون درد است.

درد در نواحی دیگر بدن

در صورتی که سرطان به سایر بخش‌های بدن مانند کمر، قفسه سینه یا ریه‌ها گسترش یافته باشد، ممکن است علائمی چون کمردرد، تنگی نفس یا درد قفسه سینه ظاهر شود.

نشانه‌های هورمونی نادر

در برخی موارد خاص، تومورهای بیضه هورمون‌هایی تولید می‌کنند که باعث تغییرات غیرمعمولی مانند رشد غیرطبیعی سینه‌ها (ژینکوماستی) می‌شوند.

نحوه تشخیص سرطان بیضه

مراحل تشخیص این بیماری به صورت زیر است:

• پزشک بیضه‌ها را از نظر وجود توده، تغییر اندازه یا حساسیت غیرطبیعی معاینه می‌کند.

• با استفاده از امواج صوتی، تصویر دقیقی از بیضه‌ها تهیه می‌شود تا وجود توده یا تغییرات ساختاری بررسی شود.

• آزمایش خون برای اندازه‌گیری نشانگرهای توموری مانند AFP، β-hCG و LDH که در برخی موارد سرطان افزایش می‌یابند.

• نمونه‌برداری کهئمعمولاً انجام نمی‌شود زیرا خطر گسترش سرطان وجود دارد؛ تشخیص قطعی بیشتر پس از جراحی برداشتن بیضه انجام می‌شود.

• در صورت نیاز برای بررسی گسترش بیماری، از سی‌تی‌اسکن شکم، لگن و قفسه سینه استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: سرطان پروستات

روش های درمان سرطان بیضه

درمان بستگی به نوع و مرحله سرطان، سلامت عمومی بیمار و ویژگی‌های خاص تومور دارد، روش‌های اصلی درمان عبارتند از:

جراحی (اورکیکتومی)

جراحی برداشتن بیضه مبتلا به سرطان، اولین و اصلی‌ترین روش درمان است، در این روش، بیضه همراه با تومور برداشته می‌شود و این عمل معمولا اولین گام در درمان است و به‌ طور معمول از طریق یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران انجام می‌شود.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی برای سرطان‌های بیضه که به سایر نقاط بدن گسترش یافته‌اند یا پس از جراحی برای جلوگیری از عود بیماری استفاده می‌شود، داروهای شیمیایی به‌ صورت تزریقی یا خوراکی تجویز می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را نابود کنند.

پرتو درمانی (رادیوتراپی)

پرتودرمانی برای درمان سرطان‌های بیضه که به غدد لنفاوی اطراف بیضه گسترش یافته‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد و در این روش، از پرتوهای پرانرژی برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

مراقبت‌های حمایتی و پیگیری

پس از درمان‌های اولیه، بیمار به‌ طور منظم باید تحت نظارت پزشک قرار گیرد و این پیگیری‌ها شامل آزمایش خون، سونوگرافی و بررسی علائم بالینی است تا از عود بیماری جلوگیری شود.

درمان‌های هورمونی

در موارد نادر، برخی از تومورها هورمون‌های خاصی تولید می‌کنند که نیاز به درمان هورمونی برای تنظیم این تغییرات است.

کاشت سلول‌های بنیادی

در موارد خاص که سرطان پیشرفته باشد، گاهی از روش‌های پیوند سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود تا به بازسازی سیستم ایمنی کمک کند و سلول‌های خونی سالم تولید شوند.

عوارض سرطان بیضه

عوارض بسته به مرحله بیماری، نوع درمان و وضعیت عمومی بیمار ممکن است متفاوت باشد، برخی از مهم‌ترین عوارضی که ممکن است در اثر سرطان بیضه یا درمان‌های آن ایجاد شوند عبارتند از:

• شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ممکن است به تولید اسپرم آسیب بزنند.

• کاهش سطح تستوسترون پس از جراحی برداشتن بیضه، که می‌تواند منجر به کاهش میل جنسی و ضعف عضلانی شود.

• سرطان احتمال است پس از درمان بازگردد و به سایر نقاط بدن گسترش یابد.

• کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، افسردگی، تغییرات در تصویر بدن.

• تورم در پاها یا کشاله ران به دلیل گسترش سرطان به غدد لنفاوی.

• مشکلات نعوظ یا کاهش میل جنسی به دلیل آسیب‌های درمانی.

سوالات متداول

در نهایت…

سرطان بیضه با وجود شیوع نسبتا پایین، یکی از درمان‌پذیرترین انواع سرطان‌هاست و تشخیص زودهنگام از طریق آگاهی از علائم و مراجعه سریع به پزشک، نقش کلیدی در موفقیت درمان دارد، با پیشرفت روش‌های درمانی، میزان بهبودی بسیار بالاست و توجه به مراقبت‌های پس از درمان و پیگیری منظم نیز برای پیشگیری از عود بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد.